بهترین شیرهای گیاهی برای کودکان: مقایسه تغذیه‌ای با شیر گاو و راهنمایی برای رشد سالم

1404.09.12

Cinema Doost

^مقدمه

^{انتخاب شیر مناسب برای کودکان موضوعی است که خانواده‌ها اغلب درباره‌اش پرسش دارند — به‌خصوص اگر تصمیم بگیرند از شیر حیوانی (مثل شیر گاو) فاصله بگیرند و به گزینه‌های نباتی (گیاهی) روی بیاورند. رشد، تراکم استخوان، سلامت روده، سیستم ایمنی، و تأمین پروتئین و ریزمغذی‌ها، همگی مسائلی هستند که باید در نظر گرفته شوند.}

^{در چند سال اخیر، مصرف شیرهای گیاهی (از جمله شیر سویا، بادام، جو، برنج و غیره) افزایش یافته‌ است — هم به خاطر حساسیت به لاکتوز یا آلرژی به شیر حیوانی، هم به دلیل نگرانی‌های اخلاقی یا محیط‌ زیستی، و هم به خاطر ترجیح سبک زندگی گیاهخواری یا ولگان (vegan). اما آیا شیر گیاهی «بهترین» انتخاب است؟ و اگر هست، کدام نوع شیر گیاهی برای کودکان مطلوب‌تر است؟ و خطرات احتمالی آن چیست؟}

^{انواع شیرهای گیاهی رایج برای کودکان}

^{شیرهای گیاهی اغلب از دانه‌ها، غلات یا حبوبات تهیه می‎‌شوند. رایج‌ترین گزینه‌ها عبارتند از:}

^{شیر سویا — ساخته‌شده از دانه سویا.}
^{شیر بادام — از بادام و آب.}
^{شیر جو (جو دوسر / Oat milk) — از جو یا جو دوسر. Wikipedia+2ncdconline.org+2}
^{شیر برنج — از برنج. Beytoote+1}
^{سایر شیرها — مثل شیر نارگیل، شیر حبوبات یا دانه‌های دیگر (بسته به بازار). PMC+2ncdconline.org+2}

^{هر یک از این شیرها پروفایل تغذیه‌ای متفاوتی دارند؛ به همین خاطر نمی‌توان نسبت به همه یک حکم واحد صادر کرد.}

^{چرا برخی خانواده‌ها به سمت شیر گیاهی می‌روند؟}

^{چند دلیل اصلی وجود دارد که خانواده‌ها شیر گیاهی را به شیر حیوانی ترجیح می‌دهند:}

^{حساسیت به شیر حیوانی / لاکتوز یا آلرژی: برخی کودکان قادر به هضم لاکتوز یا پروتئین شیر گاو نیستند. در این موارد، شیر گیاهی (بخصوص شیر سویا) می‌تواند جایگزین مفیدی باشد. ncdconline.org+2PubMed+2}
^{ترجیح سبک زندگی گیاهخواری / اخلاقی / محیط‌ زیستی: تولید لبنیات حیوانی نیازمند منابع زیاد آب، زمین و تأثیر اقلیمی است؛ برخی خانواده‌ها به همین دلایل ترجیح می‌دهند از محصولات گیاهی استفاده کنند. ایندیپندنت فارسی+1}
^{کنترل مصرف چربی‌ها یا کالری (در صورت لزوم): برخی شیرهای گیاهی – به‌ویژه اگر «unsweetened» باشند – کالری و چربی اشباع کمتری دارند. sharp.com+1}
^{گزینه مناسب برای کودکان با رژیم خاص: اگر کودک یا خانواده رژیم گیاهخواری یا وگان داشته باشند، شیر گیاهی — به شرط تأمین کامل نیازهای تغذیه‌ای — می‌تواند جایگزین باشد. PMC+1}

^{بنا بر برخی گزارش‌ها، شیر سویا به دلیل سطح پروتئین نسبتاً بالاتر نسبت به سایر شیرهای گیاهی، اغلب به‌عنوان «بهترین» جایگزین شیر گاو مطرح می‌شود. ایندیپندنت فارسی+1}

^{مضرات و محدودیت‌های مصرف شیر حیوانی}

^{در مقابل، شیر حیوانی — با اینکه منبع قدیمی و متداول پروتئین و کلسیم بوده — دارای نکاتی است که برخی را به فکر جایگزینی انداخته است:}

^{حساسیت یا عدم تحمل لاکتوز / آلرژی به پروتئین شیر گاو: برخی کودکان نسبت به پروتئین شیر گاو حساسیت دارند یا توان هضم لاکتوز ندارند. PubMed+1}
^{ریسک کم خونی یا مشکلات جذب آهن: برخی مقالات اشاره کرده‌اند که مصرف شیر گاو ممکن است جذب آهن را مختل کند و به کم‌خونی منجر شود. sharp.com+1}
^{چربی‌های اشباع و اثرات بلندمدت بر قلب و سلامتی: شیر گاو، به‌خصوص نوع کامل، چربی اشباع دارد — و مصرف ممکن است برای کسانی با ریسک بیماری قلبی دغدغه ایجاد کند. sharp.com+1}
^{عدم تناسب با سبک زندگی یا دیدگاه اخلاقی/محیطی: برای کسانی که به حقوق حیوانات یا محیط زیست اهمیت می‌دهند، لبنیات حیوانی می‌تواند مسئله‌ساز باشد. ایندیپندنت فارسی+1}

^{با این حال، باید توجه داشت که شیر حیوانی — به‌خصوص شیر گاو — دارای پروتئین با کیفیت بالا، کلسیم، فسفر، ویتامین‌های مختلف (D, B12, A و غیره) بوده است که در رشد استخوان‌ها و سلامت کلی کودک نقش مهمی دارند. ncdconline.org+2Ramak Dairy+2}

^{نتیجه‌گیری}

^{شیر گیاهی — به ویژه شیر سویا — می‌تواند جایگزین مناسبی برای شیر گاو در کودکان باشد، به‌ویژه در شرایطی که کودکان حساسیت به لاکتوز یا آلرژی دارند، یا خانواده ترجیح گیاهخواری دارد. با این حال، باید توجه داشت که بسیاری از شیرهای گیاهی «خالص» (بدون تقویت) از نظر پروتئین، ریزمغذی‌ها و انرژی محدود هستند.}

^{اگر شیر گیاهی انتخاب شود، بهترین کار این است که:}

^{از شیرهای گیاهی تقویت‌شده (fortified) استفاده شود،}
^{سایر مواد غذایی کودک متنوع و غنی باشند ( سبزیجات، حبوبات، مغزها، غلات کامل …)،}
^{تحت نظر متخصص تغذیه یا پزشک باشد تا مطمئن شویم کودک نیازهایش را ‌دریافت می‌کند.}

^{در مقابل، شیر حیوانی — هرچند دارای چربی اشباع و برخی معایب — مزایای پروتئینی و تأمین ریزمغذی‌ها را دارد و برای بسیاری از کودکان سالم گزینه‌ای متعادل و مناسب باقی می‌ماند، مگر آنکه دلیل خاصی برای پرهیز از آن وجود داشته باشد.}

^منابع

^{A Systematic Review on the Impact of Plant-Based Milk Consumption on Growth and Nutrition in Children and Adolescents. PubMed}
^{Plant-Based Beverages in the Diets of Infants and Young Children. PMC article. PMC}
^{Guidelines Suggesting Children Avoid Plant-Based Milks: A Closer Examination. PubMed}
^{Essential and toxic elements in plant-based dairy alternatives: implications for vegan diets. SpringerLink}
^{Why milk is an important part of a child’s diet and the differences between dairy and plant-based milks – National Child Development Council. ncdconline.org}
^{حقایقی درباره شیرهای گیاهی؛ آیا از شیر گاو بهترند؟ (ایندیپندنت فارسی) ایندیپندنت فارسی}
^{Should Kids Drink Plant-Based Milk? – Sharp HealthCare. sharp.com}